Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Houten traditionele buitenkozijn details.
Voor de volgende onderwerpen ga naar:
inmetsel- en montagekozijnen;
plaatsingsmogelijkheden;
muuropeningen / bovendorpel aansluitingen;
onderdorpel aansluitingen;
valdorpels;
raamaansluitingen aan kozijnen;
borstweringen;
Inmetsel- en montagekozijnen:
afbeelding: detail stijl montagekozijn
In tegenstelling tot de ons omringende landen wordt het houten kozijn in Nederland traditiegetrouw al in de ruwbouwfase geplaatst (inmetselkozijn).
Deze praktijk is te verklaren uit onze historie van houtbouw. De kozijnen hadden hierin een dragende functie, waardoor ze als eerste werden geplaatst. Toen we een baksteencultuur werden, bleef dit principe vreemd genoeg gehandhaafd.
In de jaren vijftig nam de betonlatei de dragende functie over. Dit gaf de mogelijkheid eerst te bouwen en de kozijnen pas in een later stadium toe te voegen.
Deze zogenaamde montagekozijnen worden pas in de eindfase gemonteerd, tegen een stelkozijn dat verankerd is aan het binnenspouwblad.
Het belangrijkste voordeel hiervan is dat er door de late plaatsing minder kans is op beschadigingen.
Bijkomende voordelen zijn:
door prefabricage en mogelijkheden van demontage en hergebruik voldoen ze aan de uitgangspunten van duurzaam bouwen
en er is minder tot geen schilderwerk tijdens de bouw nodig.
De keuze voor montagekozijnen dient in het bestek en op de tekeningen omschreven te zijn.
Tijdens de bouwperiode is zichtbaar van welk kozijn (inmetsel of montage) sprake is, na de oplevering voor de leek niet meer.
Verankering van kozijnen:
Kozijnen (inmetsel en stelkozijnen) mogen alleen aan het binnenspouwblad worden verankerd.Vanwege de thermische werking moet het buitenspouwblad vrij kunnen blijven werken. Verankering van het kozijn aan het buitenspouwblad blokkeert deze vrije werking en veroorzaakt scheurvorming in het gevelmetselwerk.
Het is echter wel aan te bevelen om rondom het kozijn extra spouwankers aan te brengen, tenslotte is een muuropening altijd een verzwakking van de muur.
Details:
Voorbeelden van inmetselkozijnen zijn onder meer de KVT'95 aansluitdetails 01, 02, 05 en 07, en van montagekozijnen onder andere 03, 04, 06 en 08
zie pdf met KVT'95 aansluitdetails (NBVT 1999)
indien nodig ook het onderwerp "Lood" van het onderdeel "Materialen - metalen".
Plaatsingsmogelijkheden:
- kozijn gelijk aan binnenkant afgewerkte muur
Voordeel: naad tussen kozijn en muur met eenvoudig platstuk of koplat af te werken
en naar binnen draaiend raam/deur vlakker tegen de muur. - kozijn tussen buitenzijde buitenmuur en binnenzijde binnenmuur
- kozijn gelijk aan buitenzijde buitenmuur
nadeel: waterdicht maken van de aansluitnaden is iets lastiger. (bij metselwerk bij voorkeur voorkant kozijn minimaal 1 cm naar binnen, i.v.m. toepassing loodslabben, etc.)
bron: (aantekeningen UTS 1967 - Jellema ?)
Muuropeningen / bovendorpel aansluitingen:
Wordt een gestapelde metselwerkwand verticaal belast, dan lopen de druklijnen nagenoeg verticaal. Bij aanwezigheid van een opening zullen de druklijnen afbuigen en ontstaan er boven en onder de openingen trekspanningen met als nevengevolg spanningsconcentraties in de hoeken en grotere drukspanningen in de en naast de opening.
Als oplossing voor boven geschetst probleem komen diverse draagcconstructie principes voor metselwerk in aanmerking:
Zie hiervoor het hoofdstuk muuropeningen bij het onderdeel gevels.
De toe te passen bovendorpel details moeten aan de gekozen draagconstructie worden aangepast, waarbij de gewenste neggemaat meestal leidend is.
Zie als voorbeeld oplossingen uit de jaren 60 van de vorige eeuw welke je bij renovatie van panden zal tegenkomen.
bron: (Jellema ?)
Bovendorpel kozijn bij voorkeur breder maken en voorzien van waterhol i.v.m. afwatering of verdiepte sponning toepassen, tenzij speciale houten en/of aluminium waterlijst wordt aangebracht.
Bij naar binnen draaiende ramen/deuren kan een waterhol rechtstreeks in de bovendorpel worden aangebracht (een bredere uitvoering is dan niet nodig)
Koudebruggen bij lateien:
het onderdeel koudebruggen bij metselwerk muuropeningen.
Onderdorpel aansluitingen:
Door de wind loopt het regenwater niet recht naar beneden, maar wordt in de richting van de hoeken gedrukt.Hebben onderdorpels en waterslag vrij vlak liggende delen, dan wordt het water in de hoek gedreven.
Bij onjuiste detaillering dringt het water in het metselwerk en geeft vochtvlekken.
Onderstaande voorbeelden zijn oplossingen uit het verleden welke je bij renovatie van panden kunt tegenkomen.
|
Oplossingsvariant.
Kunststof waterslag.
|
noot !
Bij geperforeerde strengpersstenen opletten dat deze onder waterslagen en latei opleggingen vol en zat worden dichtgemetseld, om inwatering met uitslag als gevolg zoveel mogelijkte voorkomen.
Valdorpels:
voor documentatie van mogelijke leverancier zie verwijzingen naar externe sites van derden:
Raamaansluitingen aan kozijnen:
Zie als voorbeeld oplossingen uit de jaren 60 van de vorige eeuw welke je bij renovatie van panden zal tegenkomen.
bron: (Jellema ?)(ca 1967)
Borstweringen:
aantekeningen HTS 1977
ook "Noorse pui principe" bij het onderdeel "Houtskeletbouw divers".
principedetails borstweringen in kozijnen (KVT 1995).
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 07-01-2019 (noot ! bij onderdorpel aansluitingen 19-06-2020)
| extra informatie behorende bij: | Borstweringen: |
|
